Παρά τις σημαντικές προόδους που έχουν σημειωθεί, η επιδημία του HIV και του AIDS συνεχίζει να είναι μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, ειδικά για τις χώρες με μέσο και χαμηλό ΑΕΠ, όπου καταγράφονται διαγνώσεις χιλιάδων νέων κρουσμάτων κάθε χρόνο, ενώ οι μικρότερης ηλικίας γυναίκες στην υποσαχάρεια Αφρική διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο.
Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS έχει θεσπιστεί για να ενωθεί ο κόσμος στον αγώνα εναντίον του HIV, ή Ιό Ανθρώπινης Ανοσοανεπάρκειας, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1984, να δείξει αλληλεγγύη στους οροθετικούς αλλά και να αποτίσει φόρο τιμής στα θύματα του AIDS.
Το Aids στην Ελλάδα
Επιδημιολογικά δεδομένα ως το 2015
Κατάσταση | Αριθμός |
---|---|
Άτομα που ζουν με HIV | 12547 |
Άτομα που πέθαναν από AIDS | 2562 |
Σύμφωνα με το σύστημα υποχρεωτικής δήλωσης, μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2015, έχουν καταγραφεί στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. 15.109 περιστατικά ΗΙV λοίμωξης (82,7% άνδρες). Από το σύνολο των ατόμων αυτών, 3.782 έχουν εμφανίσει AIDS και περίπου 7.700 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή φαρμακευτική αγωγή, ενώ σύμφωνα με τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες του Π/Ο/Υ. άλλοι τόσοι αναμένεται να αρχίσουν να λαμβάνουν αγωγή μέσα στο 2016. Συνολικά, 2.562 άτομα πέθαναν από AIDS από την αρχή της παρακολούθησης της επιδημίας στην Ελλάδα.
Αξιολόγηση κινδύνου για το HIV στην Ελλάδα
- Το ΚΕΕΛΠΝΟ ανέφερε δυσκολίες στην εξεύρεση θεραπείας για νέους ασθενείς και εξέφρασε την ανησυχία ότι επιτεύχθηκαν τα «ανώτατα όρια πρόσβασης σε θεραπεία» μετά την αύξηση των HIV ασθενών.
- Συνεχίζεται η υψηλή μετάδοση του HIV ανάμεσα σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σχέδιο πρόληψης σε αυτόν τον τομέα.
- Οι εργαζόμενες του σεξ έγιναν στόχος της Αστυνομίας που τις υποχρέωσε να εξεταστούν για HIV. Το Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα του ΚΕΕΛΠΝΟ αναφέρει ότι η προσέγγιση με αυτά τα άτομα έχει καταστεί αδύνατη λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης.
- H Ελλάδα έχει περιορισμένη διαθεσιμότητα για την πρόληψη του HIV στις φυλακές. Μέχρι το 2011, η Ελλάδα ήταν ανάμεσα στις 5 χώρες της ΕΕ, όπου οι θεραπείες υποκατάστασης δεν ήταν διαθέσιμες σε κρατούμενους χρήστες ναρκωτικών.
- H κατάσταση για τους μετανάστες είναι επισφαλής, καθώς είναι σε εφαρμογή αστυνομικές επιχειρήσεις κατά των παράτυπων μεταναστών. Οι κινητές μονάδες πρωτοβάθμιας υγείας στην Αθήνα έχουν μειωθεί από 6 σε 1.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) επισκέφθηκε δύο φορές την Ελλάδα και σε συνεργασία με το ΚΕΕΛΠΝΟ, τον ΟΚΑΝΑ, κυβερνητικούς οργανισμούς, πανεπιστήμια και μη κυβερνητικές οργανώσεις, αφού εξασφάλισε ελεύθερη πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα, τα προγράμματα και τις υπηρεσίες, κατέληξε στα παρακάτω συμπεράσματα σχετικά με την εκτίμηση του κινδύνου της επιδημίας του HIV/AIDS:
Gay άνδρες και HIV
Η χώρα μας βρίσκεται ανάμεσα στις 6 χώρες της Ευρώπης (Ελλάδα, Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία Βέλγιο, Ελβετία) με τις περισσότερες μολύνσεις με HIV ανάμεσα στους άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες, με το ποσοστό των gay ανδρών που είναι οροθετικοί στην Ελλάδα να υπερβαίνει το 10%. Πρέπει όμως να ληφθεί υπόψη ότι, το sex μεταξύ ανδρών είναι πιθανό να μην δηλώνεται ως τρόπος μετάδοσης σε μια σειρά από χώρες (όπως η Ελλάδα), όπου πολλοί gay δεν αποκαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους στους επαγγελματίες υγείας.
Επιπολασμός HIV στους άνδρες που κάνουν sex με άνδρες:
Κάτω από 2%, Aπό 2% ως 5%, Aπό 6% ως 10%, Πάνω από 10%
Μεταξύ 2004 και 2013, ο αριθμός των νέων κρουσμάτων HIV στους gay στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 33%, ενώ οι άνδρες που κάνουν sex με άνδρες είναι το μόνο τμήμα του πληθυσμού της Ευρώπης που δεν έχει δει καμμία μείωση των νέων μολύνσεων κατά τη διάρκεια της περασμένης δεκαετίας. Την ίδια περίοδο, τα νέα κρούσματα HIV μεταξύ των gay ηλικίας 20-29 ετών σχεδόν διπλασιάστηκαν, ενώ στα gay άτομα ηλικίας 15-19 ετών, οι νέες περιπτώσεις αυξήθηκαν κατά 83%.
Στις περισσότερες χώρες, πάνω από τους μισούς άνδρες που κάνουν sex με άνδρες (MSM), αναφέρουν ότι έκαναν χρήση προφυλακτικού με τον τελευταίο σύντροφό τους, αλλά μια σημαντική μειονότητα εξακολουθεί να κάνει απροστάτευτο πρωκτικό σεξ.
Τα κράτη μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών συμφώνησαν τον Σεπτέμβριο σε μια σειρά νέων στόχων παγκοσμίως στο πλαίσιο της προσπάθειας για τον τερματισμό της επιδημίας του AIDS ως το 2030.
Ακολουθούν δέκα στοιχεία σχετικά με το AIDS το 2015 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για την Παιδική Ηλικία (UNICEF) και το Κοινό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τον HIV και το AIDS (UNAIDS):
1. Παγκοσμίως περίπου 36,9 εκατομμύρια άνθρωποι είναι σήμερα οροθετικοί, ανάμεσά τους και 2,6 εκατομμύρια παιδιά.
2. Εκτιμάται ότι 2 εκατομμύρια άνθρωποι μολύνθηκαν από τον HIV το 2014.
3. Υπολογίζεται ότι 34 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν λόγω του HIV και του AIDS, από τους οποίους 1,2 εκατομμύρια υπέκυψαν το 2014.
4. Ο αριθμός των θανάτων εφήβων και παιδιών από AIDS έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια.
5. Το AIDS είναι η υπ” αριθμόν ένα αιτία θανάτου των εφήβων στην Αφρική και η δεύτερη αιτία θανάτου της ίδιας πληθυσμιακής κατηγορίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
6. Στην υποσαχάρεια Αφρική, την περιοχή όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη εξάπλωση της επιδημίας, τα επτά στα δέκα νέα κρούσματα στην ηλιακή ομάδα 15-19 ετών είναι κορίτσια.
7. Στις αρχές του 2015, 15 εκατομμύρια άνθρωποι λάμβαναν αντιρετροϊκή θεραπεία, έναντι 1 εκατομμυρίου το 2001.
8. Παρά την ευρεία διαθεσιμότητα εξετάσεων για τον HIV, μόλις το 51% των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί από τον HIV γνωρίζουν ότι είναι οροθετικοί.
9. Η παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης του HIV εκτιμάται ότι απέτρεψε 30 εκατομμύρια νέες μολύνσεις και σχεδόν 8 εκατομμύρια θανάτους από το 2000.
10. Το 2015 η Κούβα έγινε η πρώτη χώρα που κηρύχθηκε επισήμως ότι κατάφερε να εξαλείψει πλήρως τη μετάδοση του HIV από τις μητέρες στα νεογνά.
Οι περισσότεροι από εμάς, από τους ανθρώπους δηλαδή που ζούμε στον σύγχρονο κόσμο ως μέλη αναπτυγμένων κοινωνιών με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται, μεγαλώσαμε μαθαίνοντας από τον περίγυρό μας πως ο ιός του HIV και το AIDS είναι μια πανούκλα. Μια ασθένεια ισοδύναμη της θανατικής καταδίκης από την οποία κανείς δεν μπορεί να γλιτώσει, άπαξ και διαγνωσθεί με αυτή.
6 Mύθοι γύρω από το AIDS
Το πραγματικά τραγικό, ωστόσο, είναι πως ενώ ο κόσμος μας εξελίσσεται και οι ριζοσπαστικές ανακαλύψεις στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας διαδέχονται η μία την άλλη καθημερινά, οι άνθρωποι -κάθε ηλικίας- εξακολουθούν να έχουν εντελώς λάθος αντιλήψεις πάνω σε ιδιαίτερα ευαίσθητα και σημαντικά ζητήματα που τους αφορούν. Με πρώτο από όλα, φυσικά, το θέμα του ιού του AIDS.
Σήμερα, στην Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, βάζουμε κάτω έξι από τους πιο διαδεδομένους μύθους σχετικά με τον ιό και τους καταρρίπτουμε έναν έναν, με την ελπίδα πως δεν θα χρειαστεί να το ξανακάνουμε του χρόνου. Ή, καλύτερα, πως ο κόσμος δεν θα ασχολείται με τόσο σοβαρά θέματα μόνο στις εκάστοτε Παγκόσμιες Ημέρες αλλά κάθε μέρα, όπως είναι υποχρέωση όλοι μας.
Μύθος 1: Η χρήση ναρκωτικών και ο ασύδοτος τρόπος ζωής είναι βασικές αιτίες του HIV/AIDS.
Είναι γεγονός πως τα σωματικά υγρά -αίμα, σπέρμα, εκκρίσεις αιδοίου, μητρικό γάλα- μεταφέρουν τον ιό HIV και μέσω τις επαφής με αυτά τα υγρά μπορεί να μεταδοθεί σε κάποιον άλλο. Όπως είναι επίσης γεγονός πως, όσο περισσότερους σεξουαλικούς συντρόφους έχει ένα άτομο που δεν χρησιμοποιεί προστασία τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος να κολλήσει HIV -το ίδιο ισχύει και για τις χρησιμοποιημένες βελόνες που ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι ναρκομανείς. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως κάθε άτομο που επιλέγει να έχει μια πιο ελεύθερη σεξουαλική ζωή θα κολλήσει τον ιό ή πως οι άνθρωποι που είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά αξίζουν να κολλήσουν HIV. Πολύ απλά, η αιτία είναι ένας ιός και όχι ο τρόπος ζωής που διαλέγει ο καθένας από εμάς.
Μύθος 2: To AIDS/ο ιός HIV αποτελεί πρόβλημα κυρίως για τους ομοφυλόφιλους και τους Αφροαμερικανούς.
Παρότι στην Αμερική τα 2/3 των ανθρώπων που πάσχουν από AIDS είναι ομοφυλόφιλοι άντρες, αυτό δεν ισχύει για τον υπόλοιπο κόσμο όπου η πλειονότητα των φορέων του HIV δεν ταιριάζει σε αυτό το προφίλ. Ακόμα κι αν κάποιες κοινωνικές ομάδες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, αυτό δεν σημαίνει πως ο ιός δεν μεταδίδεται σε άτομα που, τυπικά, διατρέχουν πολύ μικρότερο. Ο καθένας μπορεί να προσβληθεί από AIDS, ανεξάρτητα από τον κοινωνικό του περίγυρο και τη ζωή που έχει επιλέξει να κάνει.
Μύθος 3: Αν έχεις σεξουαλική επαφή με άτομα θετικά στον ιό HIV, τότε κατά πάσα πιθανότητα θα κολλήσεις κι εσύ.
Ο ιός HIV κατοικεί μέσα στα σωματικά υγρά. Οι φορείς του HIV που ακολουθούν μια επιτυχημένη θεραπεία έχουν καταφέρει να μειώσουν σημαντικά το ποσοστό του ιού στα σωματικά υγρά τους. Αυτό σημαίνει πως ο ιός δεν είναι πλέον ανιχνεύσιμος. Για να καταφέρει ένας φορέας να φτάσει σε αυτό το επίπεδο, πρέπει να λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή καθημερινά και να ακολουθεί αυστηρά τη θεραπεία του. Όταν ο φορέας φτάσει στο να έχει μη ανιχνεύσιμο ποσοστό ιού HIV στο σώμα του, οι πιθανότητες να τον μεταδώσει σε κάποιον άλλο μειώνονται δραστικά. Μάλιστα έρευνες έχουν δείξει πως χιλιάδες ζευγάρια που κάνουν σεξ χωρίς προστασία και ο ένας εκ των δύο είναι φορέας του AIDS, δεν έχουν κίνδυνο μετάδοσης του ιού από τον έναν στον άλλο λόγω του ότι ο σύντροφος που είναι φορέας έχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο.
Μύθος 4: Αν είσαι φορέας του AIDS έχεις λίγο χρόνο ζωής μπροστά σου.
Όσον αφορά στις αναπτυγμένες χώρες, ο ιός HIV δεν θεωρείται «θανατηφόρος» εδώ και πολλά χρόνια. Όσοι άνθρωποι είναι φορείς του AIDS έχουν πλέον τη δυνατότητα να ζήσουν και να ζήσουν ευτυχισμένα για πολύ καιρό. Για την ακρίβεια, αν κάποιος διαγνωσθεί θετικός στον HIV σε πρώιμο στάδιο και ξεκινήσει αμέσως θεραπεία μπορεί να ζήσει μια κανονική ζωή, για όσο χρονικό διάστημα ζει κάποιος που δεν είναι φορέας του ιού. Σύμφωνα με την AIDS United, αν ένας 20χρονος από τη Βόρεια Αμερική διαγνωσθεί με HIV και ξεκινήσει αμέσως θεραπεία, αναμένεται να ζήσει για άλλα 55 χρόνια, δηλαδή μόλις 5 λιγότερα από το προσδόκιμο ζωής κάποιου που δεν είναι φορέας. Το «θανατηφόρο» πλέον δεν είναι ο ίδιος ο ιός αλλά το στίγμα που τον ακολουθεί. Η «ταμπέλα» του φορέα HIV μπορεί να προκαλέσει διάφορα συναισθήματα στο άτομο, τα οποία πολλές φορές οδηγούν σε κατάθλιψη αλλά και σε χειρότερες διαταραχές στην υγεία.
Μύθος 5: Αν είσαι σε μια μονογαμική σχέση τότε δεν κινδυνεύεις και δε χρειάζεται να κάνεις εξετάσεις για HIV.
Όταν γνωρίζεις καλά τον σύντροφό σου τότε και μόνο τότε μπορείς να είσαι σίγουρος πως δεν διατρέχεις κίνδυνο να κολλήσεις τον ιό. Αυτό όμως περιλαμβάνει πολλούς παράγοντες, τους οποίους κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά. Πρέπει κάποιος να έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στο σύντροφό του και να είναι 100% σίγουρος πως δεν τον έχει απατήσει ή δεν κάνει χρήση ναρκωτικών με βελόνες. Ειδάλλως, η εξέταση για HIV είναι απαραίτητη. Το να μην γνωρίζεις κάνει τον ιό να μεταδίδεται πιο γρήγορα και σε περισσότερα άτομα, ακόμα και σε όσους πίστευαν πως «αυτό δεν θα συμβεί ποτέ σε εμένα».
Μύθος 6: Μπορείς να καταλάβεις αν κάποιος είναι φορέας του HIV/AIDS από την εμφάνισή του.
Ας πούμε απλά πως αυτό είναι η μεγαλύτερη ανοησία που κυκλοφορεί σχετικά με το AIDS. Ναι, μερικές φορές η θεραπεία για τον HIV/AIDS μπορεί να εμφανίσει σημάδια όπως απίσχανση του προσώπου, κόπωση και καμπούριασμα, μιλάμε όμως για σημάδια που μπορεί να φέρει οποιοσδήποτε άνθρωπος, για τον έναν ή τον άλλο λόγο. Η εξωτερική εμφάνιση δεν αποτελεί ποτέ εγγύηση. Για την ακρίβεια, τους πρώτους μήνες μετά την προσβολή του ατόμου από τον ιό, ο φορέας μπορεί να δείχνει καλύτερα από ποτέ. Είναι όμως ακριβώς τότε που φέρει το μεγαλύτερο ποσοστό του ιού μέσα στο αίμα και τα σωματικά υγρά του.